Ülkemizde yakın zamanda 10 milyon kişi üzerinde yapılan boy/kilo ölçümünde çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. Toplumun sadece %30’u normal kiloda. Günümüzde birçok insan “fazla kilolu” ya da “obezite” terimlerini sık duyuyor. Bu sonuçlara baktığımızda, obezitenin toplum sağlığı açısından ciddi bir sorun haline geldiği net şekilde görülüyor.
- Bir araştırmaya göre, Türkiye’de erişkin nüfusun yaklaşık %67’si fazla kilolu; %32’si obezite kategorisinde.
- 2022 TÜİK verilerine göre, Türkiye’de 15 yaş ve üzeri bireyler arasında obezite oranı %20,2 olarak bildirilmiştir.
Bu Kilolar Nereden Geliyor?
Fazla kilolu olmanın arkasında tek bir sebep yok; birçok etmen iç içe geçiyor.
-
Yanlış beslenme alışkanlıkları
Hazır gıdalar, işlenmiş gıdalar, şekerli içecekler, fast food tüketimi artıyor. Bu tür gıdalar genelde kalorisi yüksek, besin değeri düşük. -
Fiziksel aktivitenin azalması
Ofis işi, masa başı işler, günlük hareketin azalması… Teknoloji kullanımının artmasıyla insanlar daha hareketsiz yaşar hale geldi. -
Yaşlanma ve metabolizma değişimi
Yaş ilerledikçe metabolizma yavaşlar; aynı besinleri alsak bile vücut onları daha zor yakar. Kilo kontrolünü erken yaşta kontrol altına almak ve ömür boyu sağlıklı beslenme ve hareket alışkanlıkları edinmek önemli. -
Eğitim düzeyi ve sosyoekonomik etmenler
Düşük eğitim düzeyine sahip kişiler genelde sağlıklı beslenme ve spor hakkında daha az bilgiye sahiptir. Ayrıca gelir düzeyi, sağlıklı gıdaya erişimi etkiler. -
Aile ve genetik faktörler
Ailede obezite ya da kilo sorunu olan bireylerde risk yüksektir. Genetik yatkınlık da işin içine girer. -
Stres, uyku bozuklukları ve psikolojik etkenler
Stresli bir yaşam, duygusal yeme, uykusuzluk gibi faktörler de kilo alımını tetikler. -
Kentsel yaşam tarzı
Şehirleşme ile birlikte otomobil kullanımı, asansör kullanımı, araçla ulaşım daha yaygın; yürüyüş, bisiklet gibi aktiviteler azalıyor.
Bu Kilolar Ne Tür Zorluklara Yol Açar?
Fazla kilo yalnızca görüntü ya da estetik mesele değil; sağlık açısından birçok ciddi soruna kapı açar. Kalp-damar hastalıklarından yüksek tansiyon, damar tıkanıklığı, kalp krizi riski artar. Obezite, Tip 2 diyabet ve insülin direncine yol açabilir. Metabolik sendroma yol açarak bel çevresi, kan şekeri, tansiyon ve lipid düzeylerinde birden fazla bozulma olabilir. Bel ağrısı, diz ve eklem problemleri daha sık görülür. Uyku apnesi, nefes darlığı gibi sorunlar artar. Özsaygı, depresyon, kaygı bozuklukları ortaya çıkabilir. Bazı kanser türlerinde risk yükselir (örneğin meme, kolon). Hareket etmek zorlaşır, sosyal etkinliklere katılım azalabilir.
Ne Yapılabilir?
Fazla kiloyla mücadelede en etkili çözüm, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz alışkanlığı kazanmaktır. Fast food ve şekerli gıdalardan uzak durup, sebze-meyve ağırlıklı dengeli bir diyetle birlikte haftada en az 150 dakika yürüyüş gibi aktiviteler önerilir. Uyku düzeni ve stres yönetimi de kilo kontrolünde önemli rol oynar.
Toplum düzeyinde ise okullarda sağlık eğitimi verilmesi, yürüyüş alanlarının artırılması ve sağlıklı gıdalara erişimin kolaylaştırılması gerekir. Sağlık hizmetlerinde erken tanı ve bireysel destek sistemleriyle obezite önlenebilir.
Kaynakça
-
Evra Karakaya, R., & Elibol, E. (2025). The relationship between sociodemographic characteristics, lifestyle, and diet quality with diabetes risk in overweight and obese Turkish adults. BMC Public Health. (BioMed Central)
-
Hatemi, H., Yumuk, V. D., Turan, N., & Arik, N. (2003). Prevalence of overweight and obesity in Turkey. Metabolic Syndrome and Related Disorders. (Liebert Publications)
Prevalence of Overweight and Obesity in Turkey. (2015). IJC Metabolic & Endocrine. (ScienceDirect) -
Prevalence of overweight and obesity in Turkish adults (milliyet araştırması). (Year not specified). PubMed. (PubMed)
