Obezite cerrahisi (tüp mide, gastrik bypass vb.) sonrası beslenme düzeni çok hassastır. Su dengesi, vitamin-mineral emilimi ve uyku kalitesi bu dönemde kritik rol oynar. Kahve ise günlük yaşamda vazgeçilmez bir içecek olsa da ameliyat sonrası tüketimi dikkat gerektirir.
İçindekiler
Kahvenin Diüretik (İdrar Söktürücü) Etkisi
Kafein, idrar söktürücü özelliğiyle bilinir. Fazla kahve tüketimi vücuttan sıvı kaybına yol açabilir. Ameliyat sonrası dönemde zaten sıvı alımı sınırlı olduğu için bu risk daha da artar. Bu nedenle ameliyat sonrası bir süre kahve tüketmeyi geciktirmek veya azaltmak, vücuttaki su dengesini korumak açısından önemlidir.
Kahve ve Uyku Düzeni
Kafein, sinir sistemini uyarır ve zindelik sağlar. Ancak özellikle akşam saatlerinde kahve içildiğinde uykusuzluğa neden olabilir. Ameliyat sonrası dönemde uyku kalitesinin korunması hem iyileşme hem de kilo verme süreci açısından önemlidir. Bu yüzden kahve tüketimi sabah ve öğle saatleriyle sınırlandırılmalıdır.
Kahve ve Vitamin-Mineral Emilimi
-
Demir emilimi: Ameliyat sonrası uzun dönemde demir eksikliği anemisi görülebilir. Kahve, içerdiği polifenoller nedeniyle özellikle bitkisel kaynaklı demirin (non-heme demir) emilimini %30–40 oranında azaltabilir. Bu nedenle kahve, demir içeren öğünlerle birlikte alınmamalıdır.
-
Kalsiyum: Gastrik bypass sonrası kalsiyum emilimi bozulur, bu da kemik erimesi riskini artırır. Kahve, kalsiyumun idrarla atılmasını artırabileceği için bu riski destekleyebilir. Kalsiyum takviyeleri ve kalsiyumdan yüksek besinler (süt ve ürünleri, pekmez, susam, yağlı tohumlar vs.) kahveden ayrı alınmalı, takviyeler tercihen öğünlerle birlikte tüketilmelidir.
-
Magnezyum ve çinko: Ameliyat sonrası bu minerallerde de düşüklük görülebilir. Kahvenin bağırsak hareketlerini hızlandırıcı etkisi, bu minerallerin emilimini dolaylı olarak daha da azaltabilir.
Tok Tutsun Diye Kahve İçmek: Diyetlerde Etkili mi?
Diyet yapan pek çok kişi kahveyi “tok tutsun” diye tercih eder. Peki bu doğru bir yöntem midir? Kafein, kısa süreli iştah baskılayıcı etkiye sahiptir. Açlık hissini azaltarak öğünler arasında atıştırma isteğini hafifletebilir. Ayrıca metabolizmayı bir miktar hızlandırdığı için enerji harcamasına küçük bir katkı sağlayabilir.
Kahveyi “öğün yerine geçen bir içecek” gibi kullanmak doğru değildir. Kahve kalori açısından neredeyse sıfırdır, yani gerçek bir tokluk sağlamaz. Uzun vadede öğün atlamak, yetersiz protein ve vitamin-mineral alımına yol açar. Ayrıca fazla kafein tüketimi çarpıntı, anksiyete, mide asidi artışı gibi sorunlara neden olabilir.
Sağlıklı yetişkinler için güvenli kafein miktarı genellikle günde 300–400 mg ile sınırlandırılır. Bu da yaklaşık 3–4 fincan filtre kahveye denk gelir. Diyet sürecinde bu sınırı aşmamak ve kahveyi öğünlerin yerine değil, yanında destek olarak görmek en doğrusudur.
Obezite cerrahisi sonrası kahve tamamen yasak değildir, ancak ölçülü ve bilinçli tüketilmelidir. Kahvenin diüretik etkisi, uyku düzenine olası olumsuz etkileri ve demir-kalsiyum emilimini engelleyici etkisi göz önünde bulundurulmalıdır.
Diyetlerde ise kahveyi “tok tutan mucize” olarak görmek yanıltıcıdır. Kafein iştahı kısa süreli baskılayabilir, ancak sağlıklı ve sürdürülebilir tokluk için dengeli öğünler her zaman ön planda olmalıdır.
Anahtar kelimeler: obezite cerrahisi sonrası kahve, kahve demir emilimi, kahve ve diyet, kahve tok tutar mı, kahve faydaları ve zararları
Kaynakça
-
Alvarez-Leite, J. I. (2004). Nutrient deficiencies secondary to bariatric surgery. Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care, 7(5), 569–575. https://doi.org/10.1097/00075197-200409000-00006
-
Cano-Marquina, A., Tarín, J. J., & Cano, A. (2013). The impact of coffee on health. Maturitas, 75(1), 7–21. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2013.02.002
-
Morck, T. A., Lynch, S. R., & Cook, J. D. (1983). Inhibition of food iron absorption by coffee. The American Journal of Clinical Nutrition, 37(3), 416–420. https://doi.org/10.1093/ajcn/37.3.416
-
Stein, J., Stier, C., Raab, H., & Weiner, R. (2014). Review article: The nutritional and pharmacological consequences of obesity surgery. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 40(6), 582–609. https://doi.org/10.1111/apt.12872
-
BBC Türkçe. (2023). Obezite cerrahisi sonrası beslenme üzerine makaleler. Retrieved from https://www.bbc.com/turkce/articles/cx20deekq13o ; https://www.bbc.com/turkce/articles/cewg95nv8p0o
